Tsjechische kinderen krijgen bezoek van Sinterklaas en zijn metgezellen
Op 5 december wachten Tsjechische kinderen ongeduldig op het bezoek van de baardige Sint-Nicolaas en zijn twee metgezellen – een engel en een duivel. De gekoesterde traditie is eeuwenoud, sterk en zal waarschijnlijk niet snel verdwijnen.
“De traditie hangt samen met bezoeken die leraren vroeger aan kinderen brachten, waarbij ze controleerden of ze hun leermateriaal, met name gebeden, onder de knie hadden. Dit was tevens de belangrijkste reden voor de bezoeken van Sint Nicolaas. Hij controleerde of ze wisten hoe ze moesten bidden.”
De bezoeken vinden plaats op de avond voor Sinterklaasdag, welke op 6 december wordt gevierd. Sinterklaas begint met de kinderen te vragen of ze lief zijn geweest, vaak gevolgd door een verzoek om een gedicht of lied als test uit te voeren.
Dan vraagt Nicolaas of de jongeling stout is geweest. Soms wordt kinderen verteld dat de duivel, die naast Nicolaas staat, hen naar de hel zal brengen als ze ongehoorzaam en ondeugend zijn geweest. Veel kinderen beschouwen het als een test van dapperheid. Niet huilen. Niet bang zijn.
Kinderen met slecht gedrag moeten vrezen dat ze wat aardappelen of kolen zullen ontvangen die de duivel in zijn zak draagt in plaats van de snoepjes en andere lekkernijen die de engel draagt.
Bijna altijd ontvangen ze echter het laatste.
De traditie houdt ook studenten en jonge volwassenen bezig, die zich vaak vrijwillig aanbieden om de drie religieuze figuren na te doen tijdens de viering. Boekingen voor huisbezoeken worden ruim tevoren gemaakt. Eind juli is normaal. De meeste Tsjechische gezinnen verwachten een bezoek tussen vijf en zes uur. Dat lukt natuurlijk niet, dus de meeste Sint gezelschappen zijn bezig vanaf drie uur in de middag tot laat in de avond.
De verschijning van de verschillende Sinterklazen en hun metgezellen verschilt enorm op basis van de tijd en moeite die hun portrettisten besteden aan de voorbereiding van het evenement. Degenen die zich niet goed genoeg voorbereiden riskeren dat de kinderen de vermomming doorzien.
Waarom vieren Tsjechen “Mikuláš”?
Elk jaar in de nacht van 5 december bezoekt Sint Nicolaas, vergezeld van een engel en de duivel, Tsjechische families om te zien of de kinderen zich gedurende het jaar goed hebben gedragen. Hij deelt een zak vol snoep en kleine cadeautjes uit aan de goede- en een brok steenkool of een aardappel aan de stoute kinderen.
Het Sinterklaasfeest is niet beperkt tot Tsjechië, maar wordt —in verschillende vormen— in het grootste deel van Europa gevierd. De figuur is gerelateerd aan de christelijke legende van de heilige en tevens aan zijn reputatie een beschermheer te zijn van kinderen en een geheime geschenkgever.
De oorsprong van de traditie kan als volgt worden samengevat:
“Sinterklaas werd geboren rond het jaar 300 in Myra in het Romeinse Rijk in wat nu Turkije is. Hij was bisschop en had de reputatie een heel goed mens te zijn. Door de jaren heen heeft een groot deel van Europa hem als beschermheer geadopteerd.”
Het populaire traditionele bezoek van Sinterklaas aan de kinderen om hen te leren zich bewust te worden van hun zonden, ontwikkelde zich pas veel later. Het werd voor het eerst opgenomen in de 18e eeuw, maar de oorsprong ervan gaat terug tot het voorchristelijke tijdperk.
Historici: “Het is niet verbonden met de christelijke legende maar eerder met een voorchristelijke overtuiging dat aan het einde van het jaar, wat een zeker keerpunt is, dode zielen en oude mannen die de toekomst voorspellen en boetvaardigheid symboliseren, terugkeren onder de levenden. Er zijn veel van dergelijke figuren in heel Europa, zoals Deda Mraz in Rusland of Ruprecht in Duitsland. In onze regio was de legende verbonden met Sint-Nicolaas. De bisschop heeft een lange baard en hij wordt vergezeld door twee demonen van Goed en Kwaad: een engel en een duivel.’
Het feit dat we de avond tevoren Sinterklaas vieren, is ook geworteld in het voorchristelijke tijdperk. In de middeleeuwse Europese kalender begon de dag niet in de ochtend, maar de nacht ervoor. Een nieuwe dag werd gemarkeerd door de eerste ster die in de lucht verscheen.
In tegenstelling tot zijn Amerikaanse verwant, Santa Klaus, lijkt Sint-Niklaas het steeds groeiende consumentisme te weerstaan, hoewel de traditie verandert.
“De religieuze aard is verdwenen en de vorm is moderner. Het stoute kind doorstaat echter nog steeds een test in dapperheid. Menig traantje vloeit om later plaats te maken voor vreugde als ook zij mogen delen in het lekkers. In het verleden waren dat appels, noten en snoepjes. Tegenwoordig krijgen ze chocola, speelgoed, computerspelletjes en alles wat de ouders betalen kunnen. De essentie is echter nog steeds hetzelfde.”
5.12.2018 Teplice
